Chuyển tới nội dung chính

Vài Sử Liệu Về Bản Dịch Thánh Kinh 1925

Bài viết này trình bày lịch sử phiên dịch Thánh Kinh sang tiếng Việt, đặc biệt tập trung vào Bản Dịch Thánh Kinh 1925, nhân dịp kỷ niệm 100 năm (1925-2025). Nội dung được trích từ bộ Lịch Sử Tin Lành Việt Nam đang biên soạn, dựa trên tài liệu từ Thánh Kinh Hội Việt Nam, Thư Viện Tin Lành, và phỏng vấn Mục sư Tiến sĩ Lê Hoàng Phu (1995).

I. Lịch Sử Phiên Dịch Thánh Kinh Sang Tiếng Việt​

1. Giai đoạn trước 1911​

  • Thập niên 1830: Thánh Kinh Hội Anh Quốc và Hải Ngoại (BFBS) phân phối Thánh Kinh chữ Hán tại Việt Nam, do Mục sư Charles Gutzlaff phụ trách. Bản dịch của Mục sư Robert Morrison (1823) được sử dụng.
  • 1832: Mục sư Gutzlaff đề xuất cần 10.000 Tân Ước cho Việt Nam và các nước Đông Á.
  • 1849: Mục sư Gutzlaff công bố nghiên cứu về địa lý, lịch sử, văn hóa Việt Nam, nhắc đến quần đảo Hoàng Sa.
  • 1890-1910: BFBS dịch và in các sách Thánh Kinh (Lu-ca, Mác, Giăng, Ma-thi-ơ, Công Vụ, Rô-ma, Sáng Thế Ký) bằng chữ Quốc ngữ và chữ Nôm. Phúc Âm Lu-ca (1890) và Mác (1896, 1899) được tái bản nhiều lần.

2. Giai đoạn 1911-1915​

  • 1911: Hội Truyền Giáo Phúc Âm Liên Hiệp (CMA) đến Việt Nam. Giáo sĩ Paul Hosler hiệu đính Phúc Âm Mác chữ Nôm (1913-1914).
  • 1914: Đệ Nhất Thế Chiến và tình nghi chính trị khiến các giáo sĩ CMA như Paul Hosler rời Việt Nam, công việc hiệu đính bị gián đoạn.

3. Giai đoạn 1916-1919​

  • 1916: Nữ Giáo sĩ Grace Hazenberg Cadman đảm nhiệm phiên dịch. Bà thông thạo Greek, Hebrew, Latin, và nhiều ngôn ngữ khác, hợp tác với cụ Nho để hiệu đính các bản dịch chữ Nôm và Quốc ngữ.
  • 1917-1918: Hoàn tất hiệu đính bốn Phúc Âm, Công Vụ, Rô-ma, và một phần Sáng Thế Ký. Thánh Kinh Hội in 5.000 Phúc Âm Mác (1917) và phát hành song ngữ Pháp-Việt.
  • 1919: Công việc bị gián đoạn do ông bà Cadman về Mỹ nghỉ phép.

4. Giai đoạn 1920-1925​

  • 1920: Ông bà Cadman trở lại, phối hợp với nhà văn Phan Khôi và ông Trần Văn Dõng để dịch Tân Ước và một phần Cựu Ước. Giáo sĩ John Olsen dịch Ngũ Kinh, Giô-suê, Thi Thiên.
  • 1922: Tân Ước gần hoàn tất; các sách Sáng Thế Ký, Xuất Ê-díp-tô Ký, Lê-vi Ký, Dân Số Ký được dịch xong.
  • 1923: Tân Ước in 5.000 bản. Các sách tiên tri được dịch.
  • 1924: Cựu Ước hoàn tất. Tân Ước được tặng cho vua Khải Định.
  • 1925: Toàn bộ Thánh Kinh in tại Thượng Hải, sau đó tại Hà Nội (1926). Lễ cung hiến bản dịch tổ chức tháng 5/1926.

II. Một Số Thắc Mắc​

1. Thời điểm hoàn thành​

Toàn bộ Thánh Kinh hoàn tất năm 1924, in lần đầu tại Thượng Hải (1925) và Hà Nội (1926).

2. Bản quyền​

Bản Dịch 1925 thuộc về Thánh Kinh Hội, cơ quan khởi xướng, tài trợ, và điều phối dự án.

3. Dịch giả​

  • Grace và William Cadman: Dịch từ 1916-1925, bao gồm Sáng Thế Ký, sáu sách Tân Ước, và từ Giê-rê-mi đến Ma-la-chi (342 trang).
  • John Olsen và Trần Văn Dõng: Dịch từ 1920, gồm Ngũ Kinh, Giô-suê, Thi Thiên, và từ Các Quan Xét đến Ê-sai (797 trang).
  • Phan Khôi: Dịch từ 1920, góp phần vào Tân Ước (129 trang) và 1/3 Cựu Ước (213 trang).
  • Bản dịch được gọi là Bản Dịch Cadmans do đóng góp xuyên suốt của ông bà Cadman.

4. Người đóng góp khác​

  • Cụ Nho: Hiệu đính giai đoạn đầu (1916).
  • Nguyễn Hậu Phúc: Có thể đã hỗ trợ tại miền Bắc.
  • Hoàng Trọng Thừa: Mục sư, giáo sư, duyệt xét bản dịch.
  • Quách Phục Hòa: Hỗ trợ dịch và giảng dạy.
  • Vũ Tam Thất: Duyệt bản dịch, thông thạo tiếng Pháp và Việt.
  • Tôn Thất Thùy: Duyệt và in bản dịch tại Thượng Hải, sau làm Giám Đốc Thánh Kinh Hội Đông Dương.

5. Nguồn gốc bản dịch​

Dựa chủ yếu trên bản Ostervald (Pháp), tham khảo Louis Segond, bản Công giáo, American Standard Version, và bản Văn Lý (Hán). Grace Cadman đối chiếu với Greek và Hebrew.

III. Tóm Lược​

Thánh Kinh Hội khởi xướng dịch Thánh Kinh từ thế kỷ 19. CMA phối hợp từ 1911, hoàn tất Tân Ước (1923) và toàn bộ Thánh Kinh (1925). Bản Dịch 1925, với văn Quốc ngữ chất lượng cao, vẫn được sử dụng rộng rãi đến nay. Phước Nguyên – Thư Viện Tin LànhTháng 1/2013